Erzincan iline bağlı Kemaliye ilçesine özgü olan Zetrin baharatı, 120 farklı bitkinin toplanıp kurutulup karıştırılmasıyla elde edilen doğal bir şifa kaynağı olarak bilinmektedir.
Sadece Kemaliye’de üretilen Zetrin baharatı, zengin bitki çeşitliliği ile hazırlanan bir karışımdır. Bu geleneksel baharatın yapımı, köklü bir geçmişe sahiptir ve asırlardır devam eden bir kültürel mirastır.
Mart ayında başlayan bitki toplama süreci, Kasım ayına kadar devam eder. Bitkiler toplandıktan sonra gölgeli bir alanda kurutma işlemi gerçekleştirilir. Kurutma işleminin ardından, bitkiler taş dibeklerinde dövülerek karıştırılır. Hazırlanan bu karışım, Kemaliye’nin ünlü kurutulmuş ve ıslatılmış ekmeği üzerinde tüketilir.
Aynı zamanda Zetrin, zeytinyağı veya peynir üzerine de serilerek lezzetli bir atıştırmalık haline getirilebilir.
YAPILAN ÇALIŞMALARDA BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ GÜÇLENDİRDİĞİ ORTAYA ÇIKTI
Zetrin baharatı, yerel halk arasında pek çok faydasıyla tanınırken, üniversite öğrencilerinin tez çalışmalarına da ilham kaynağı olmuştur. Bu çalışmalarda, Zetrin’in bağışıklık sistemini güçlendirdiğine dair bulgular elde edilmiştir. Sabır, emek ve zaman isteyen bu özel karışım, günümüzde yalnızca birkaç köylü tarafından üretilmektedir.
BAHARAT YAPIMINI NESİLDEN NESİLE DEVAM ETTİRİYORLAR
Zetrin baharatı yapımına az sayıda insanın ilgi gösterdiğini belirten Osman Birler, bu geleneği nesilden nesile aktardıklarını ifade etti. Dedesinden sonra babası Mehmet Birler’in de 50 yıldır bu işle ilgilendiğini ve şimdi bu geleneği kendisinin sürdürdüğünü söyledi:
“Babamdan sonra 20 yıldır ben Zetrin yapıyorum. Doğada yetişen şifalı bitkileri topluyoruz. Munzur Dağı eteklerinden Sarıçiçek Yaylası’ndan şifalı otları toplayarak, gölgede kurutuyoruz. Bu süreç boyunca bitkileri çuvallarda biriktiriyoruz ve en son yapraklar sararana kadar bekletiyoruz. Ardından bu bitkileri harmanlıyoruz.”
”PİŞEN YEMEĞE ATILMAZ”
Kurutulan 120 çeşit bitki, geçmişte taş dibeklerde dövülerek karıştırılırken, günümüzde bu işlem robotlarla gerçekleştirilmektedir. Kurutulmuş taş fırın ekmeği, ıslatılarak sofralarda sunulmakta ve bu ekmeğin üzerine Zetrin baharatı serilerek tüketilmektedir. Ayrıca, patates salatasında, zeytinyağına ve peynirin üzerine de eklenebilir. Ancak, pişen yemeğe asla atılmamalıdır.
