2024 yılı Ekim ayından itibaren, Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına ilişkin karar doğrultusunda, ilaç fiyatlandırmasında esas alınan 1 euronun Türk Lirası karşılığı 21,6721 TL olarak belirlendi. Bu yılın Ekim ayında, yeni kur düzenlemesi bekleniyor ve bu durum, başta kanser hastaları olmak üzere birçok hastanın eczanelerde ilaç bulamamasına yol açtı. Vatandaşlar, eczaneleri “Zam gelecek diye ilaçları vermiyorlar” şeklinde suçlarken, eczacılar ise stok sıkıntısının kaynağını ecza depoları ve üretici firmalarda arıyor. Antalya’da bir kanser hastası, yaklaşık 10 eczaneye gitmesine rağmen, iki haftadır bulamadığı ilacı hakkında endişelerini dile getirdi. Eczaneler, ecza depolarına yaptıkları taleplerin “stokta yok” yanıtıyla karşılandığını bildirdi.
ÜRÜN STOKTA YOK
Antalya Eczacı Odası Başkanı Mustafa Çelebi, yaşanan durumu ecza depolarından yapılan taleplerle somutlaştırdı. 4 ecza deposuna sistem üzerinden ilaç talebi gönderen Çelebi, “Ürün stokta yok” yanıtlarıyla karşılaştı. Türkiye’de sabit kur politikasıyla ilaç fiyatlarının belirlendiğini vurgulayan Çelebi, “Her yıl bir kez euro kuru belirleniyor ve bu kura göre ilaç fiyatlandırılıyor. Geçen yıl Ekim ayında bu işlem yapılmıştı. Bu yıl da Ekim ayı içinde bir güncelleme bekleniyor. Şu anki euro kuru 21,67 TL ve mevcut değer, yüzde 50’den az kalmış durumda. Euro kuru güncellemesi beklentisi nedeniyle ilaca erişimde zorluklar yaşanıyor” dedi.
İLAÇ NEDEN TEMİN EDİLEMİYOR?
Mustafa Çelebi, yaşanan sorunun nedenini şöyle açıkladı: “İlaç firmaları zam beklentisi oluştuğunda üretimlerini durduruyor. Fiyatlar belirlendikten sonra, daha kârlı satabilmek için üretim bandını tekrar açıyorlar. Tedarik aşamasında ecza depoları, ürünleri belirli bir yere kaldırarak, “stokta yok” yanıtı veriyor. Geçen haftaya kadar bulabildiğimiz ürünler, şimdi tevzi statüsüne geçirilmiş durumda. Yani, daha önce 10-15 adet ürünü sağlayan depolar, şimdi bir taneyi bile vermekte zorlanıyor. Bu durum, vatandaşın bir süre önce kolayca eriştiği ilaca bugün ulaşamamasına neden oluyor ve bunun arkasında başka sebepler var. Euro kurunun yılda bir kez belirlenmesi ve Ekim ayındaki yoğunlaşma, bu durumu etkileyen önemli faktörler arasında.”
KANSER VE PAHALI İLAÇ GRUBU
Çelebi, özellikle kanser ilaçları ve pahalı ilaç gruplarında sıkça görülen bu durumun nedeninin, yabancı ilaç firmalarının düşük euro kuru nedeniyle Türkiye’ye ürün getirmek istememesi olduğunu belirtti. “Yerli ilaç fiyatlarının düşük olması, bu firmaların dış ülkelerdeki rekabetine engel oluyor. Örneğin, bir Avrupa ülkesi, Türkiye’deki ilaç fiyatlarının altında bir fiyata satıldığını gördüğünde, bu durumu kabul edilemez olarak değerlendiriyor. Bu nedenle, bu ürünlerden uzak duruyorlar,” dedi. Ayrıca, kamu kurum iskontosunun etkilerine de dikkat çekti.
İL SAĞLIK MÜDÜRÜ’NE ÇAĞRIDA BULUNDU
Çelebi, euro kurunun geride kalması, zam beklentisi ve kamu kurum iskontosu gibi üç temel sebeple bu sorunların yaşandığını ifade etti. “Fiyat belirleme konusunda yeni modeller üzerine konuşulması, piyasayı rahatlatabilir. Burada ciddi bir değişiklik gerekmektedir. Fiyat politikalarının ve tedarik noktalarının güncellenmesiyle sorunların çözülebileceğini düşünüyorum. Depoların ‘ilaç yok’ demesinin sebebi, son iki yıldır zam döneminde kaybolan ilaçların belirginleşmesidir. Bu ilaçların tespit edilmesi için Sağlık Müdürlüğü’ne başvuruda bulunduk ve bu durumun kontrol altına alınmasını talep ettik. Ancak, başvurularımıza geri dönüş almadığımız için süreç hakkında bilgi sahibi olamıyoruz. Eczacı odasının da dahil olduğu bir planlama yapılması, sürecin daha iyi yönetilmesini sağlayabilir.” dedi.
YENİDEN DÜZENLEME TALEBİ
2017 tarihli değişiklikle eczacıların İlaç Takip Sistemi’ni izleme yetkisinin kısıtlandığını belirten Çelebi, bu sistemin yeniden düzenlenmesi gerektiğini ifade etti. “Sorun, eczacıların ilaçların geçtiği aşamaları görememesinden kaynaklanıyor. Eğer zamdan önce depoya gelen ilacın izini sürebilseydim, durumu kanıtlayabilirdim. Sağlık Müdürlüğü ise bu bilgileri kolaylıkla görebilir. Zamdan sonra eczanelere gelen ürünlerden örnekler alınarak, ilaçların geçmişi incelenebilir. Bu sayede, piyasayı daraltan sebeplerin araştırılması daha kolay olacaktır. Kendi eczanemden bu bilgilere ulaşabilmek, sorumluların kimler olduğunu ortaya çıkarmamı sağlar.” dedi.
Antalya İl Sağlık Müdürü Behzat Özkan, ilaç temini sorunuyla ilgili şikayetler üzerine gerekli denetimlerin yapılacağını belirterek, “Ecza deposunda var olan bir ilaç için talep yapıldığında ‘yok’ deniliyorsa, bu durum suç teşkil eder ve yaptırımları vardır.” şeklinde konuştu.
