İnsan DNA’sı, toplamda 46 kromozomdan oluşmaktadır. Bu kromozomların 23’ü anneden, diğer 23’ü ise babadan edinilmektedir. Bu genetik yapılar, fiziksel özelliklerden sağlık durumuna kadar birçok unsuru bir sonraki nesle aktarma görevini üstlenmektedir.
Fakat bazı genetik özellikler yalnızca anneden ya da sadece babadan aktarılabilmektedir.
Özellikle çocuk sahibi olmayı düşünen çiftlerin sıklıkla merak ettiği “Hangi genler anneden, hangileri babadan geçer?” sorusunu araştırdık.
Zeka, göz rengi, boy, saç yapısı ve cinsiyet gibi özellikleri detaylı bir şekilde inceledik.
Genetik mirasımızın nasıl şekillendiğine dair bilgilere göz atın…
ANNEDEN GEÇEN GENLER
Hücrelerimizin enerji üretiminde kritik rol oynayan mitokondriler, yalnızca anneden çocuğa aktarılır. Bu durum, bazı metabolizma hastalıklarının da sadece anne aracılığıyla geçmesine neden olur.
Erkek bireyler, X kromozomunu annelerinden alırken, Y kromozomunu babalarından edinir. Dolayısıyla erkeklerin sahip olduğu X kromozomunun tamamı anneden gelmektedir.
BABADAN GEÇEN GENLER
Yalnızca erkeklerde bulunan Y kromozomu, erkeklik hormonlarının ve cinsiyetin gelişiminde önemli bir rol oynar. Bu kromozom sadece babadan oğula geçiş yapar.
Genetik araştırmalarda baba hattı, Y kromozomu üzerinden izlenir. Bu kromozom, nesiller boyunca büyük oranda değişmeden aktarılma özelliğine sahiptir.
HEM ANNE HEM BABA
Göz rengi, saç rengi ve yapısı, boy ve kilo, zeka kapasitesi (karmaşık bir etki olsa da, özellikle X kromozomu etkili olabilir) ve hastalıklara yatkınlık gibi özellikler, otozomal kromozomlar aracılığıyla hem anne hem de baba tarafından gelen genlerin birleşimi ile belirlenir.
ZEKA KİMDEN GEÇER
Bazı araştırmalar, zekayı etkileyen genlerin çoğunun X kromozomunda bulunduğunu ve bu nedenle zekânın anneden daha belirgin şekilde aktarılabileceğini ileri sürmektedir. Ancak çevresel faktörlerin de zeka gelişiminde önemli bir etkisi vardır.
CİNSİYETİ BELİRLEYEN GEN
İnsanlarda cinsiyet, 23. kromozom çifti, yani cinsiyet kromozomları tarafından belirlenir. Bu kromozom çiftleri şu şekildedir:
Kadınlarda: XX
Erkeklerde: XY
Her birey, annesinden daima bir X kromozomu alır. Cinsiyetin belirlenmesinde ise babadan gelen kromozom kritik rol oynar.
